1700 yaşındaki ‘tanrıça’ Kybele, ana vatanı Türkiye’ye dönüyor

Kültür ve Turizm Bakanlığından yapılan açıklamaya göre, Türkiye’den kaçak yollarla Ä°srail’e götürülerek satılan, uzmanlarca milattan sonra 3. yüzyıla tarihlendirilen Kybele, 10 binlerce kilometre yolculuÄŸunun ardından ABD’den ana vatanına gelecek.

Kültür ve Turizm Bakanlığının yoÄŸun çalışmaları sonucu, 1700 yıllık Kybele heykeli, Türk Hava Yolları (THY) tarafından ücretsiz taşınarak 12 Aralık’ta Türkiye’de getirilecek.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un tanıtımını 13 Aralık’ta yapacağı heykel, Ä°stanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenecek. Bir adak heykeli olan Kybele daha sonra Afyonkarahisar’a yeni yapılacak müzeye taşınacak

BEREKET VE BOLLUĞUN SEMBOLÜ

Prehistorik dönemlerden itibaren Akdeniz havzasında özellikle Anadolu’da bereket ve bolluÄŸun sembolü ve koruyucusu “ana tanrıça” olarak tapınılan Kybele’nin iki yanındaki aslanlar, doÄŸa ve hayvanlar üzerindeki hakimiyetini sembolize ediyor.

Antik dönem sosyal ve dini yaÅŸamında kiÅŸilerin olmuÅŸ ya da olmasını diledikleri istekleriyle ilgili ya da inandıkları tanrısal varlığı onurlandırmak üzere tanrı ya da tanrıçalara adak sunarken tanrıyı onurlandırmak üzere tapınaklar ya da kutsal alanlara sunulan materyaller “adak objesi” olarak deÄŸerlendirilirdi. KiÅŸinin sosyal ve ekonomik statüsüne göre adak objeleri, basit bir taÅŸ parçasından gösteriÅŸli bir heykele kadar farklılık gösterebiliyordu.

Sideropolisli Asklepiades’in Oniki Tanrı Ana’ya sunduÄŸu, bir adak heykeli olarak tarihte bilinen Kybele’nin yazıt bölümünde, “Hermeios’un oÄŸlu Sideropolis’li Asklepiades adağı Oniki Tanrı Ana’ya dikti” ifadesi yer alıyor.

Türkiye’den 1970’li yıllarda Ä°srail’e kaçırılan Kybele heykeli, uzmanlarca milattan sonra 3. yüzyıla tarihlendiriliyor. Ä°ncelemelerde, söz konusu heykelin tipolojik özelliÄŸi, kullanılan mermerin cinsi, işçiliÄŸi ve yazıtından edinilen bilgiler ışığında kuvvetle Anadolu kökenli olduÄŸu anlaşılıyor.

ÖNCE Ä°SRAÄ°L’E ARDINDAN ABD’YE

Türkiye’den kaçak yollarla Ä°srail’e ulaÅŸan Roma dönemi eseri Kybele, burada bir Ä°srail vatandaşı tarafından satın alındıktan sonra yurt dışına çıkarmak üzere 2016’da Ä°srail makamlarına baÅŸvuruda bulunan eseri elinde bulunduran kiÅŸi, heykelin Anadolu kökenli olduÄŸunu beyan etti.

Ä°srail makamlarının eser fotoÄŸraflarını Türkiye’ye iletmesiyle takibe baÅŸlayan Kültür ve Turizm Bakanlığı, eser ABD’ye ulaÅŸmak üzereyken Anadolu kökenli olduÄŸunu bildirdi. Ancak eser sahibinin heykeli bir müzayede evi aracılığıyla satmak istemesi üzerine Bakanlık ABD makamlarından bu satışın durdurulmasını talep etti.

Eseri elinde bulunduran kiÅŸi, bu takibin ardından kendi malı olduÄŸunu beyan ettiÄŸi heykele iyi niyetli bir alıcı olarak sahip olduÄŸunu belirterek ABD’de dava açtı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı, DışiÅŸleri Bakanlığı ve Türkiye’nin New York BaÅŸkonsolosluÄŸu Kybele’nin iadesi konusundaki karşı iddialarını mahkemeye taşıdı.

Heykelin, 1964’te Afyonkarahisar’da yapılan bir yol çalışmasında bulunan ve ilin müzesinde sergilenen Kovalık eserlerine tipolojik benzerliÄŸinin Ä°stanbul Arkeoloji Müzesi Müdürlüğü uzmanlarınca bilimsel raporla vurgulanması üzerine, kolluk kuvvetleri koordinasyonunda, Afyonkarahisar Müzesi Müdürlüğünce eserlerin çıktığı düşünülen bölgede 1960-1970’li yıllarda yaÅŸayan ÅŸahısların bilgisine baÅŸvuruldu.

Ä°fadesine baÅŸvurulan kiÅŸilerden birinin heykeli, fotoÄŸrafını görmeden tarif ederek, kaçırılan Kybele heykelini diÄŸer benzer heykel fotoÄŸraflar arasından seçmesi, eserin Türkiye’de bulunduÄŸunun destekleyici bir kanıtını oluÅŸturdu.

Ä°fadeler ve elde edilen belgeler sonucu, Konya’da yaÅŸayan bir ÅŸahsın o dönem tarihi eser kaçakçılığı yaptığı belirlenirken Konya Müzesi Müdürlüğünce bulunan savcılık belgeleriyle Afyonkarahisar’da anılan bölgede kaçakçılık eylemleri ve benzer eserlerin yasa dışı edinimine iliÅŸkin ek deliller saÄŸlandı.

Bilimsel kanıtlar ve eserin ortaya çıkarıldığı yıllarda bölgede yaşayan görgü tanıklarının ifadeleri ile Afyonkarahisar’daki kaçakçılık olaylarına ilişkin belgeler Kybele heykelinin Türkiye’ye ait olduğunu doğruladı.

Türkiye’nin hızlı ve titiz takibi sonucu, ABD’de dava görülmeye baÅŸlamadan eser sahibi Kyble heykelini uzlaÅŸmacı bir tavır göstererek Türkiye’ye iade etmeyi kabul etti.

(AA)

ANASAYFAYA DÖNMEK İÇİN TIKLAYINIZ